CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Meclis’te düzenlediği basın toplantısında kuru
soğandaki üretici ve market fiyatları arasındaki uçurumu gündeme taşıdı. Sarıbal,
tarlada çuvallanmış halde 6-8 liraya satılan soğanın market raflarında 25 liraya kadar
yükseldiğini belirterek, “Kuru soğan halde 16 liraya, pazarda 23 liraya, markette ise
25 liraya satılırken; üretici ve market fiyatları arasındaki fark yüzde 220’yi buldu.
Üretici zarar ediyor, vatandaş ise soğan alamıyor” dedi. Yüksek enflasyonun
emekçilerin cebini boşaltırken, sermayeye kaynak aktardığını ifade eden Sarıbal,
“Türkiye’de yıllardır bir kaynak transferi yaşanıyor: Yoksuldan zengine, emekçiden
saraylıya… Bu sistem halkı kuru simide, bir bardak çaya muhtaç bırakıyor” diyerek
mevcut ekonomi politikalarını eleştirdi.
“PLANLI ÜRETİM VAR AMA ÜRETİCİ HALA YALNIZ”
Kuru soğanın planlı üretim kapsamına alındığını hatırlatan Sarıbal, buna rağmen
üretim-tüketim dengesinin sağlanamadığını söyledi. Üreticilerin hala pazarlama
zorlukları yaşadığını belirten Sarıbal, üretim kararlarının bir önceki yılın fiyatlarına
göre alındığını, bu nedenle yıllar arasında büyük dalgalanmalar yaşandığını aktardı.
İHRACAT YOK DENECEK KADAR AZ!
Kuru soğan üretiminin 2024’te 2 milyon 632 bin ton olarak gerçekleştiğini kaydeden
Sarıbal, “Ankara, yaklaşık 990 bin tonla üretimde ilk sırada yer aldı. Türkiye kuru
soğan üretiminin yüzde 31’ini karşılayan Ankara’yı Amasya ve Çorum izledi. Kuru
soğan üretiminin yarısını Ankara ve Amasya illeri karşıladı. Ankara ve Amasya
illerinde kışlık soğan üretimi yapılırken, Adana ve Hatay illerinde ise daha çok yazlık
soğan üretiliyor. Yazlık turfanda soğanlar kurutma yapılmadan pazara sunuluyor.
2024’te ihracat yüzde 27 azalarak sadece 95 bin ton olarak gerçekleşti. 2025’in ilk üç
ayında ise ihracat yok denecek kadar az, sadece 2 bin ton. Bu düşüşün temel
nedenlerinden biri Mısır’ın Avrupa pazarına yaptığı ucuz ihracat ve Türkiye’ye yapılan
ithalat” dedi, Mısır ve Özbekistan’dan yapılan yaklaşık 8 bin tonluk ithalatın,
Çukurova Bölgesi’nde maliyeti 15 lira olan soğanın tarlada 6-7 liraya düşmesine
neden olduğunu vurguladı. Milletvekili Orhan Sarıbal, üreticilerin pazarlık güçlerinin
zayıf olduğunu ve ürünleri üzerinde söz sahibi olamadıklarını belirtti. Üretici
birliklerine finansal destek verilmesini, bu birliklerin bir müdahale kurumu gibi
çalıştırılması gerektiğini vurgulayan Sarıbal, Tarım Kredi Kooperatifleri ve
belediyelerin üreticiden soğan alarak sosyal yardım kapsamında halka dağıtmasını
önerdi.
ÇİFTÇİNİN 1 YILI ŞİMDİDEN KAYIP
AKP iktidarının ithalata dayalı politikalarının üreticiyi toprağından ettiğini vurgulayan
Sarıbal, 2021 yılından bu yana hayvan varlığında 6,6 milyon başlık bir azalma
yaşandığını, ithalata aktarılan milyarlarca dolara rağmen kırmızı et fiyatlarındaki
artışın durdurulamadığını söyledi. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Et ve Süt
Kurumu'na damızlık hayvan ithalatı yetkisi vererek ithalatın kapsamını
genişletmesine de tepki gösteren Sarıbal, “2024 yılında 423 bin baş canlı hayvan ve
81 bin ton kırmızı et ithal edildi. Bu ithalat için devlet kasasından toplamda 1 milyar
235 milyon dolar (yaklaşık 39 milyar TL) harcandı. Ancak yurttaşın sofrasına ne ucuz
et girdi, ne de fiyatlar durdu. 2010’dan bu yana toplamda 10,3 milyon baş canlı
hayvan ve 419 bin ton kırmızı et ithal edilerek 12 milyar dolar ödendi. Üreticiye bir
darbe de mısırdan geldi. Çiftçi, hasat hazırlığındayken, Erdoğan’ın imzasıyla 1 milyon
ton mısır sıfır gümrükle ithal edilecek. Çiftçi ekerken yalnızdı, sulamada yalnızdı,
mazotta ve gübrede yalnızdı. Şimdi de karşısına ithalatla çıkarılan bu karar, üreticiyi
doğrudan hedef alıyor. Bu adım, üreticiyi tarımdan koparmaya, ithalat lobisinin
çıkarlarını öncelemeye yönelik bilinçli bir tercih. İthalata bağımlı hale getirilen tarım
sektörünün bankacılık sektörüne olan borcu da her geçen gün büyüyor. Mart 2025
itibariyle tarım sektörünün bankalara olan borcu 34,2 milyar lira artarak 970,1 milyar
liraya ulaştı. Çiftçi, bir yandan artan maliyetlerle, diğer yandan don ve kuraklığın
yarattığı kayıplarla boğuşuyor. Önümüzdeki bir yıl için umut yerine borç ve belirsizlik
var” diye konuştu.