“MERCİMEKTE ÜRETİCİ ZARARDA, İTHALAT KANADA ÇİFTÇİSİNİ ZENGİN EDİYOR”

2024 yılı verilerine göre
Türkiye’de üretilen 405 bin ton kırmızı mercimeğin yüzde 44’ünün
Şanlıurfa’da, yüzde 27’sinin ise Diyarbakır’da gerçekleştirildiğini belirten
Sarıbal, “AKP iktidarının tarım politikaları, üreticiyi korumak yerine piyasanın
insafına terk ediyor. Toprak Mahsulleri Ofisi 2023 ve 2024 yıllarında kırmızı
mercimek için alım fiyatı bile açıklamaktan imtina etti. Ne destek var, ne
müdahale… Üretici adeta kaderine terk edildi. 2024 yılında Türkiye’nin
mercimek üretimi 424 bin ton, iç tüketim ise 454 bin ton. Aradaki açık ithalatla
kapatılıyor. Bu ithalat, çiftçimize değil Kanada çiftçisine kazandırıyor. AKP
döneminde toplam 7,4 milyon ton mercimek ithal edildi, bunun Türkiye’ye
maliyeti 5,1 milyar dolar. Sadece 2025 yılının Ocak-Mayıs döneminde yapılan
ithalat miktarı 256 bin tona ulaştı, bu rakam önceki yılların aynı dönemlerine
göre oldukça yüksek bir seviyede” dedi.
MALİYET 40 TL, FİYAT 35 TL: ÇİFTÇİ ZARARINA ÜRETİM
YAPIYOR!
TMO’nun 2022 yılında kabuklu kırmızı mercimek için kilogram başına 15 TL
alım fiyatı açıkladığını ancak 2023 ve 2024’te, yapılan tüm uyarılara rağmen
herhangi bir alım fiyatı açıklamadığını dile getiren Sarıbal, “Bu durum,
üreticinin ürününü maliyetinin ve enflasyonun altında kalan fiyatlarla satmak
zorunda kalmasına yol açtı. Bu yıl hasat 15-30 Mayıs tarihlerinde yapıldı. Ancak
kuraklık ve don olayları, kuru tarım alanlarında hasadı neredeyse imkansız hale
getirdi. Sulu tarım bölgelerinde ise üretici ve sivil toplum kuruluşlarının
hesaplamalarına göre dekar başına maliyet 8 bin TL’ye ulaştı. Verimin 200-250
kilogram arasında değiştiği dikkate alındığında, kabuklu kırmızı mercimeğin
üretim maliyeti kilogram başına 30-40 TL’ye denk geliyor. Bugün piyasa
fiyatları 35-40 TL/kg bandında seyrediyor. Bu tablo, üreticinin kar
edemeyeceğini hatta maliyetini dahi karşılamakta zorlanacağını gösteriyor.
Üretici adeta serbest piyasanın insafına terk edilmiş durumda” dedi.
ÜRETİM 150 BİN TONA GERİLEYEBİLİR
TÜİK’in 2025 yılı için açıkladığı birinci tahmine göre kırmızı mercimek
üretiminde yüzde 16 oranında düşüş beklendiğini ve rekoltenin 340 bin ton
civarında öngörüldüğünü ifade eden Sarıbal, “Ancak sahadan gelen bilgiler,
tablonun çok daha vahim olduğunu ortaya koyuyor. Yaşanan don olayları ve
kuraklık nedeniyle özellikle kuru tarım alanlarında hasat yapılamadı. Ziraat
Odaları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimekte yüzde 80’e varan verim
kayıpları yaşandığını bildiriyor. Bu durum, üretimdeki düşüşün TÜİK
tahmininin çok üzerinde olabileceğine işaret ediyor. Sahadaki veriler, 2025
rekoltesinin 150 bin ton civarına kadar gerileyebileceğini gösteriyor” diye
konuştu.
ÜRETİCİYE ENGEL, İTHALATA DAVETİYE!
2023 yılında kırmızı mercimeğin “ihracı kayda bağlı ürün” ilan edilerek
üreticinin ihracat kanallarının kapatıldığını vurgulayan Sarıbal, “Yani üreticiye
‘ekme, satma; ithalatçıya, ‘buyur kardeşim, kazan’ deniyor! Geçmişte uygulanan
ve nadas alanlarının üretime kazandırılmasını amaçlayan yöntemler yeniden
hayata geçirilmelidir. Özellikle su kaynaklarının kısıtlı olduğu bölgelerde
mercimek tarımı teşvik edilerek bu alanların etkin kullanımı sağlanmalıdır.
Bölgeye uyumlu yerel mercimek çeşitlerinin sürekliliği sağlanmalı; bu çeşitlerin
verim ve dayanıklılık açısından geliştirilmesine yönelik araştırma ve çalışmalar
desteklenmelidir. Üretimde kullanılan gübre, tohum, mazot gibi temel girdilerin
fiyatları denetim altına alınarak çiftçinin mali yükü azaltılmalıdır. Ürün alım ve
pazarlama işlevi görecek müdahale kuruluşları kurulmalı ya da mevcut yapılar
etkinleştirilmelidir. Bakliyat ithalatına izin verilmemelidir” dedi.